De aanschuiftafels komen eraan?
1 Even Kennismaken
Ben Lachhab van de Haagse Participatiekeuken en Luciana Quintal van de Zaanse Participatiekeuken van DOCK Zaanstad kennen elkaar nog geen vijf minuten of ze wisselen al de eerste verhalen uit over mensen die echt opbloeien door meedoen met koken en eten in de participatiekeuken.
De een praat honderduit over de Zaanse wijk Poelenburg, met (helaas) zeer veel armoede. De ander over Moerwijk in Den Haag, met een vergelijkbare positie. Beiden zijn ras ondernemers en vooral vernieuwers. Van de een liggen de ‘roots’ in Brazilië, bij de ander in Marokko. Dat is een mooie aanleiding om heb eens letterlijk bij elkaar aan tafel te zitten.
Luciana Quintal is (met haar team) een van de drijvende kracht achter eettafels in Zaanstad: ‘Ik organiseer de Buurtmaaltijd in Poelenburg, met elke keer eten uit een andere cultuur. Daarnaast is er maandag en woensdag de armoedemaaltijd die helemaal gratis is. De ander, Ben Lachhab, maakt zelfs landelijk furore (de keren dat de Koning langs komt of hele ministersploegen zijn bijna niet meer te tellen).
2 Luciana en de waarde van eten, ontmoeten en participatie
Voor Luciana is eten een zeer belangrijke bijzaak:’ Het gaat mij naast eten en contact met elkaar vooral ook om re-integratie. Onze keuken draait om participatie, bewoners die helpen krijgen de kans weer te integreren en zelfvertrouwen te krijgen. In een eerder interview vertelde ze vol passie over haar werk, we publiceren dit hier even nogmaals:
‘Vanuit de keuken van de Poelenbucht bereiden onze vrijwilligers elke maandag en woensdag vijftig gezonde maaltijden voor bewoners van de vier Sociale wijken van DOCK. Het gaat om bewoners die het op dit moment erg moeilijk hebben door de inflatie en amper rond kunnen komen. In eerste instantie dachten wij dat dit een makkelijke klus zou zijn, maar niets bleek minder waar. Het werd moeilijk om de bewoners te bereiken die het echt nodig hadden, en dat kwam omdat veel bewoners kampen met schaamte.
Waardoor een deel van hen geen hulp durft te vragen of te accepteren. Vooral omdat ze hun kinderen willen beschermen en niet aan hen willen laten blijken dat ze niet genoeg geld hebben om een gezonde maaltijd op tafel te zetten. Ook durven ze uit schaamte niet hulp aan familie of vrienden te vragen.
Dus na een paar gesprekken en de input van verschillende collega’s, hebben we een lijst kunnen maken met de namen van bewoners die momenteel in een schrijnend situatie leven. Voor de bewoners voor wie schaamte een obstakel was, hebben we ook een oplossing bedacht. De maaltijden worden zo door de zakgeldjongeren (project van Jongerenwerk) bezorgd bij hen thuis zodat ze niet naar het buurthuis hoeven te komen.
Ook voor de bewoners die niet in staat zijn om hun maaltijden zelf op te halen wordt ook goed gezorgd. Het is een supermooi project en ik ben dankbaar dat ik het mag begeleiden. Vooral als ik zie hoe trots de vrijwilligers zijn die de maaltijden mogen koken en hoe blij zij zijn om bewoners te mogen helpen.
Laatst hadden we wat extra bewoners op de lijst, dus ik zei tegen de vier vrijwilligers die voor die dag de maaltijden moesten bereiden dat er voor 60 bewoners gekookt moest worden i.p.v. 50 en ik kreeg als antwoord: ‘Inshallah Luciana (en de handen gingen omhoog) wat wij voor een ander doen krijgen wij van God dubbel terug.’ Hoe mooi is dat!’
3 De Participatiekeuken van Ben Lachhab
Voor Ben speelt naast integratie en weer meedoen ook de aanpak van eenzaamheid en armoede een zeer belangrijke rol: ‘In onze keukenruimte in Moerwijk staat een treffend beeld, met drie poten die bij elkaar komen. Het symboliseert de drie pijlers armoede, eenzaamheid en integratie, die nauw bij elkaar komen’. Via participatie, ontmoeten en zinvol bezig zijn als koken helpen we op al deze fronten, daar zijn we trots op.
4 Op werkbezoek in Den Haag
Luciana brengt een werkbezoek aan Ben en Den Haag om eens te horen hoe zij het samen eten met de buurt aanpakken. Ben Lachhab en vaste medewerker Alex de Groot gaan er eens goed voor zitten:
‘We zijn geen ondernemers die even producten komen slijten of zo. Het gaat ons ons om voortbouwen op iets wat er al is. We komen helpen met het opstarten van een nieuwe aanpak. Dat doen we inmiddels op meer plaatsen in Nederland. Zaanstad hoort daar wat ons betreft helemaal bij!’
De aanpak van Ben en zijn team draait in de kern om het concept van de zogeheten ‘aanschuiftafels’.
Het idee is zowel basaal als sterk:
'Overal zijn plekken te vinden waar gekookt kan worden, voor kleine of grotere groepen. Dat zijn buurthuizen, maar ook andere bijzondere plekken zoals kerken of zelfs hotels (maar daar kom ik zo even op terug). Wat wij doen is iedereen die in de buurt met samen eten wil beginnen op gang helpen. Via de zogenaamde aanschuiftafel. We helpen in de startfase met het koken, van recept tot uitvoering. We helpen mee met het werven van gasten en de koks.
Op dit moment hebben wij niet alleen bij onze eigen ruimte in Moerwijk een eigen aanschuiftafel, maar ook op vele andere plekken, er zijn er nu twintig. We verwachten op een gegeven moment wel zo’n vijftig aanschuiftafels te begeleiden!
5 De tafels zijn zeer geschikt om bewoners bereiken
De tafels raken makkelijk vol, bezoekers komen er relatief makkelijk op af en we vinden ook best makkelijk vrijwilligers. Wat helemaal mooi is, instanties die voorlichting willen geven of het gesprek willen openen over een bepaald thema maken dankbaar gebruik van onze diensten. Ze komen langs en krijgen zo relatief eenvoudig toegang tot allerlei buurtnetwerken, dat is echt goud waard!
Bijzonder aan onze aanpak is de digitale ondersteuning. ‘Voor iedereen die we helpen met het organiseren van een aanschuiftafel is een heel soepel werkend reserveringssysteem beschikbaars. Je kunt dat vergelijken met hoe dat er uit ziet bij een echt restaurant!
Het wordt nog mooier, we bouwen op dit moment zelfs aan een ‘portal’ waarin alle aanschuiftafels met elkaar verbonden zijn. Elke groep krijgt daarop een eigen profiel. Via dit systeem kunnen ze elkaar ook makkelijk hulpvragen helpen. Stel bijvoorbeeld dat de ene tafel opeens een kok nodig is, dan kunnen anderen bijspringen!’
We zijn trots dat een beroemd en groot hotel in Den Haag, het Marriott, ook meedraait als aanschuiftafel! Want dat is echt de kracht van onze formule, elke plek waar een keuken en enige ruimte is, kan met een aanschuiftafel starten.
Als je dat dan ziet, de hoogste baas van het hotel helpt mee in de bediening op de buurtavonden en hij vindt het geweldig, net als de rest van het personeel. Buurtbewoners zijn toch wat anders dan de normale zakelijke gasten die beroepshalve in een hotel verblijven. Sommige bezoekers worden zelfs opgehaald met het busje van hotel, dat is hartverwarmend.
Met de formule van de aanschuiftafels ook in Zaanstad aan de slag?
De formule van de aanschuiftafels is heel goed toepasbaar voor Zaanstad, vertelt Ben Lachhab. Met een startinvestering zetten wij het op en dan kan het ook, net als in Den Haag, gaan vliegen. Luciana knikt, je ziet haar denken: ‘Dat zou toch mooi zijn!’
