Gratis hulp van ondernemers blijft in Zaanstad op de plank liggen
‘De vader wilde al zo lang ook eens naar de voetbalwedstrijd, in het grote stadion. Samen met zijn zoontje. Er lag een aanbod voor hem klaar. Gratis kaartjes. Maar hij nam ze niet, hij deed het niet. Hij schaamde zich. Van verschillende kanten werd druk op hem uitgeoefend. ‘Doe het nou, al was het voor je zoontje. Hij ging overstag en genoot. En stuurde trots een foto uit het stadion. Wij genoten weer van die foto, daar doen we het dus voor’
Het verhaal is van Edith Peters-Pols, op dat moment werkzaam voor Quiet Community Nederland. Het is te zien en horen in een film die gemaakt voor de Zaanse Armoede Marathon, bekijk ‘m nog even:
Die gratis kaarten kwamen van een ondernemer, een voetbalclub (vbo). Die tickets weggeven is waardevol, maar in feite een kleine moeite. Het effect is groot.
Zijn er veel meer vaders en moeders in Zaanstad met een vergelijkbare wens: ‘Kon ik maar eens?’ Ja natuurlijk, dat is geen hogere wiskunde.
In oktober 2022 organiseerden we in Zaanstad de Week tegen de Armoede. Onderdeel daarvan was een ontbijt met deelnemers die door een sociaal wijkteam bij elkaar waren gebracht. Het waren (oud-) cliënten van hen. Ze praten honderduit over hun wensen een dromen. Vooral over het vinden van betaalbare huisvesting. Een verhaal viel vooral op, van een andere orde: ‘Kon ik maar eens naar een museum, maar ja, ook dat is te duur’.
Een museum! Dat zou toch te regelen moeten zijn? Sterker nog, dat is te regelen.
SCHAAMTE WORDT ONDERSCHAT
Wat veel weerbarstiger en niet ‘zomaar even te regelen’ is de factor schaamte. Ook al zijn er kaartjes, dan zijn er niet zomaar mensen te vinden die ze aannemen. Omdat schaamte een rol speelt.
Dit was ook een van de opvallende conclusies uit de Zaanse Armoede Marathon die nog steeds terug te kijken is op You Tube. Vooral het gesprek met Leo de Roos van De Hoofdzaak.
Bij het ontwikkelen van armoedebeleid en nemen van armoede-initiatieven wordt daar nog wel eens licht overheen gestapt. Recent vroegen de Schuldhulpmaatjes hier ook aandacht voor een interview met een hartenkreet. Hun maatjes staan klaar, veel mensen hebben moeite rond te komen, maar melden zich (nog?) niet aan. Zie Noordhollands Dagblad.
Gelukkig zetten ze wel stappen – met steun van de gemeente Zaanstad - om dichterbij de inwoners te komen, en hen zo wel te bereiken: https://zaanstad.nieuws.nl/actueel/112187/inloopspreekuur-schuldhulpmaatje-in-wijkcentrum-dirk-prins/
DE QUIET BEWEGING
Nederland kent al jarenlang de QUOTE 500, een lijst en magazine over de 500 rijkste mensen van Nederland. In 2013 zetten een aantal Tilburgers een gedurfde stap. Ze plaatsen een opvallende roep, aan hen allemaal. Dit was de strekking van hun verhaal: ‘Wat fijn dat jullie op die lijst staan. We vragen geen geld, maar iets anders. Jullie hebben blijkbaar het talent om NIET ARM te zijn. Mogen we eens een beroep doen op dat talent. Wat kunnen jullie verzinnen voor anderen die wel in armoede leven?’
Twee van hen pakten de handschoen op en zo werd uiteindelijk de Quiet Nederland geboren. Van Quote naar Quiet dus. Waarbij met de term STIL wordt verwezen naar het fenomeen stille armoede. In Zaanstad gebruiken we de term ook al, maar in een iets ander verband. We noemen de dragers achter de (particuliere) armoede-initiatieven Stille Krachten.
Het idee en concept houdt rekening met schaamte en vooral, met laagdrempelige uitvoering, zowel aan de aanbod als vraagzijde.
Bij het aanbod draait het ondernemers. Opnieuw is de insteek: Wat fijn dat jullie het talent hebben om niet arm te zijn. We hebben geen geld nodig, maar hoe kunnen jullie inwoners die in armoede leven een steuntje in de rug geven. Het antwoord is verbluffend simpel. Bij het leveren van diensten of producten wordt een deel gereserveerd voor de Quiet Community (dat is de werknaam). Een kapper knipt een aantal keren gratis, een tandarts of een fysiotherapeut helpt met een behandeling. De schouwburg geeft een aantal tickets weg. De lijst van voorbeelden en mogelijkheden is groter.
Aan de vraagkant zijn er leden (‘members’) van de Quiet Community. Wie lid wordt krijgt de kans en mogelijkheid om van het aanbod gebruik te maken.
De Quiet Community is ook echt een community. Deelnemers ontmoeten elkaar, dat wordt doelgericht en doelbewust georganiseerd. Deelnemers worden ook aangesproken op HUN talent: ‘Kun je dan vrijwilliger bij ons worden’. Dat werkt, de vrijwilligers zijn vooral die uit een moeilijke periode zijn gekomen.
De ambities van Quiet nzijn realistisch. Armoede oplossen is niet aan de orde, het gaat om verzachten. Gesproken wordt over 3 V’s: vertellen, verzachten en versterken.
GEMEENTELIJKE GOLF
Inmiddels is sprake van een golf, het idee en benadering slaat aan. Van Tilburg, Groningen, Oss Den Bosch tot aan Roosendaal. Soms zijn het ook kleinere gemeenten die op (succesvolle) wijze meedoen, zoals Hilvarenbeek. En er komen steeds nieuwe partijen bij, zoals in Waalwijk en Den Haag. Over die nieuwkomers in spe werd recent ook een televisie-uitzending gemaakt. Zie https://quiet.nl/televisieprogramma-arm-in-nederland-van-18-tm-22-januari/
Gemeenten geven op onderdelen wel een verschillende invulling. In Breda bijvoorbeeld is een hogeschool actief en doen studenten actief mee.
Er zijn wel landelijke spelregels. De verschillende plaatselijke gemeenschappen zijn wel met elkaar verbonden, vooral om van elkaar te leren. Directeur van Quiet Nederland, Tjerk Mulder is daar desgevraagd helder over: ‘Het is niet handig om het wiel opnieuw uit te vinden’.
Er is nog ook nog een andere, harde spelregel. Bij elke community moet er een professionele basis zijn, om het spel van vraag en aanbod goed te kunnen spelen. De inzet van betaalde krachten.
WIE PAKT DE HANDSCHOEN OP?
In Zaanstad is er al een organisatie die de blik richt op ondernemers. De Zaanse Uitdaging, gedragen door Bas Husslage. Het is de uitdrukkelijke - gemeentelijke – wens dat zij hun bijdrage op armoede versterken. Zo staat een mini-beurs met en voor Stille Krachten op stapel.
Bij de Zaanse Uitdaging ligt het accent op incidentele steun. Zo is bijvoorbeeld de Kledingbank geholpen met een opslagvraagstuk.
Er zijn nu 11 plaatsen die mee doen. Zaanstad met een relatief groot armoedevraagstuk past ook in dit mooie rijtje. Wie pakt de handschoen op?
In een aantal gemeenten was het uitdrukkelijk het gemeentebestuur, meestal een bevlogen wethouder die het voortouw nam. Zoals onder andere in Roosendaal en nu komt Waalwijk eraan. De dragende kracht achter Roosendaal – die goed loopt – was een pr-medewerker van een theater, die haar netwerk ‘meenam’. Dat gaf Roosendaal een vliegende start! Zie https://quiet.nl/roosendaal/
Tjerk Mulder van Quiet Nederland is ronduit enthousiast over een recente ontwikkeling: ‘Een advocatenkantoor en een huisartsenpraktijk zijn ook geïnteresseerd in het opstarten van een Quiet Community. Als dat lukt is dat echt een doorbraak’.
Het is weliswaar verrassend, maar ook niet heel vreemd. Huisartsen worden in hun praktijk dagelijks met (de gevolgen van) armoede geconfronteerd. Bedrijven groeien in hun rol van maatschappelijk ondernemer.
UIT: EXPOSITIE-DOSSIER ‘WIND IN DE ZEILEN, 2023’
